Vorig jaar zomer kwam ik in contact met Marco de Groot uit Edam, van oorsprong Amsterdammer. Hij zoekt hulp bij het uitgeven van zijn levensverhaal in combinatie met zijn ervaringen als Nebenkläger in het Demjanjuk-proces. Er ligt al een voorlopig manuscript, door hemzelf geschreven. Na lezing blijkt dit nog niet rijp voor publicatie. Hier en daar ontbreekt wezenlijke informatie en het geheel vraagt om een stevige eindredactie. Martin Donker, Luciana Macaluso en ik geven nu invulling en vorm aan het boek OORLOGSWEES.
Van het begin af aan laat Marco’s verhaal me niet los. Als de Tweede Wereldoorlog uitbreekt, is hij een half jaar oud. In april 1943 worden zijn ouders opgepakt en via Westerbork gedeporteerd naar Sobibor. Zijn moeder is op dat moment hoogzwanger van een broertje of zusje voor de dan 3,5-jarige Marco. Geen van de in totaal 68 opgepakte familieleden keert terug. Marco ontkomt aan dit wrede lot, omdat hij tijdig bij vrienden van zijn ouders is ondergebracht. In de jaren daarna verhuist hij van het ene naar het andere pleeggezin. Nagenoeg alleen op de wereld. Ook in zijn latere gezins- en beroepsleven laat het verlies diepe sporen na.
Rond zijn 55ste moet hij een mooie managementfunctie opgeven en raakt hij in gesprek met lotgenoten, onder leiding van een psycholoog en een maatschappelijk werker. Ook al is het verdriet in zijn botten verankerd, praten blijkt bevrijdend te werken. In 1999 sluit hij de groepstherapie af met een herdenkingsreis naar Sobibor.
Actief bezig zijn geeft hem voldoening. In de vorm van lezingen op scholen, voordrachten bij clubs zoals Rotary en vele bestuursfuncties. Hij vindt het fijn als hij iets voor anderen kan betekenen, daar put hij kracht uit. En nu dan een boek. Uit respect voor zijn ouders en om vast te leggen waartoe discriminatie en haat kunnen leiden.
OORLOGSWEES verschijnt naar verwachting na de zomer, het wachten is op de uitspraak in het Demjanjuk-proces. Het wordt uitgegeven door VOETSPOOR – boek op maat – en zal te koop zijn in het Joods Historisch Museum, het Verzetsmuseum, Westerbork en diverse boekhandels in Amsterdam en Edam.
Vooral morgen, 4 mei, gedenk ik de familie van Marco de Groot. En wil ik mijn respect voor zijn levenskracht delen.
Archieven